شپش و خارش سر

به گزارش خبرگزاری صداوسیمای مرکز خراسان شمالی از حشره های خون خوار می توان شپش را نام برد.این حشره كوچك و بدون بال است كه فرد در هر سن و جنسي و با هر سطح اجتماعي و اقتصادي ممکن است به آن مبتلا شود.

از شپش‌ها به عنوان یک معضل بزرگ برای بشر از گذشته‌های دور یاد می شود. شپش‌ها به خصوص شپش‌های سر در موهای افراد و نزدیك به جمجمه زندگی می‌كنند. منطقه تی که شامل گردن تا قسمت بالای سر و شقیقه‌ها می باشد بهترین محل‌ها برای زندگی شپش‌ها است. شپش‌ها تنها از خون انسان تغذیه می کنند. شپش بالغ برای تخم ریزی و تکثیر باید روزی دو بار از خون انسان تغذیه کند.

تخم شپش

شپش‌های سر بدون بال هستند توانایی پرواز ندارند و نمی‌توانند بپرند. طول آن 3-2 میلی‌متر می باشد و از رنگ صورتی نیمه‌شفاف تا سیاه‌رنگ تنوع رنگ دارد. شپش‌های سر دارای سه جفت پا هستند كه این پاها از ناخن‌های خاصی برای خزیدن و حركت در امتداد موها تشکیل شده است. افراد مشکوک به ابتلای شپش اگر عدم از شانه مخصوصی که برای تشخیص شپش است استفاده نکنند، می توان گفت دیدن شپش‌ها تقریبا غیرممكن است.

از مهم‌ترين محل‌هاي بروز اين بيماري مدارس ومهدهای کودک مي‌باشند. علاوه بر ايجاد مشكلات رواني براي دانش آموزان و خانواده آنها آلودگي به شپش مي‌تواندباعث ایجاد اختلالات جسمي و بيماري‌هاي ثانويه ای شود که از طريق شپش منتقل می شوند.

تمام سر و یا موها عامل انتقال و سرایت شپش‌ها می باشد. بیشتر كودكان دارای سن 3 تا 12 سال مورد حمله شپش قرار می‌گیرند. جالب است بدانیم شپش‌های سر انسان نمی توانند در موهای حیوانات خانگی ادامه زندگی دهند.

رشک 

هر شپش بالغ ماده روزانه حداكثر هشت تخم می تواند بگذارد که به این تخم ها رشک می گویند.

بعد از جفت‌گیری توانایی تخم گذاری به 56 تخم در روز هم می‌رسد. اندازه تخم‌ها در حدود 8/0 در3/0 میلیمتر می باشدکه بیشتر شبیه به دانه‌های شن هستند. تخم ها با کمک ترشح شپش‌های ماده به رشته‌های مو متصل می‌شوند و بدین گونه تخم‌ها به موها "چسبیده"می‌شوند.

شپش ها معمولا در حدود چند سانتیمتری پوست سر تخم‌گذاری میکنند و بعد از گذشت 6 تا 8 روز آماده می‌شوند. شپش‌های متولد شده از تخم‌ها بعد از حدود سه هفته از زمان تخم‌گذاری خود قادر به تخم‌گذاری می باشند. شپش‌ها حدود 6 هفته می توانند به زندگی خود ادامه دهند. هنگامی که زمان مرگ شپش ها فرا می رسد معمولا خودشان از موها می افتند.

منبع تغذیه شپش خون انسان می باشد، بزاق شپش دارای مواد ضدانعقادی می باشد که جلوی لخته شدن خون را می گیرد وباعث ایجاد خارش شدیدی می شود،شپش تن علاوه برایجاد ناراحتی هایی که به علت گزش شپش ایجاد میشود ،انتقال دهنده بیماری تیفوس وتب ناشی از گزش شپش نیز می باشد

میزان آلودگی به شپش سر،درمدارس دخترانه به خصوص مدارس ابتدایی ومهد کودک ها بسیار زیاد بوده است،بنابراین باید در این مراکز کنترل بیشتری صورت گیرد.

راه های انتقال

1- تماس مستقیم افراد سالم با افراد آلوده به شپش.

2-استفاده کردن از وسایل شخصی فرد آلوده به شپش مثل لباسها ، کلاه، روسری ، برس، شانه، حوله ،ملحفه،پتوو....

تشخیص
قطعی ترین راه تشخيص شپش، مشاهده رشك یا تخم يا خود شپش در قسمت های مودار بـدن است. اگر فرد آلوده به شپش در هنگام شانه زدن موها با شانه ی مخصوص تشخیص شپش سر را روی یك حوله سفید خم كند، تشخیص شپش‌ها بسیار آسانتر خواهد بود. بهتر است سر روی سینك دستشویی، وان حمام، حوله و یا چیزهای مشابه خم شود تا پس از مشاهده توسط آب شسته شود. جاهای تاریك‌ و گرم‌ محل مناسبی برای رشد شپش ها می‌باشد.

راه های پیشگیری

1. هر فردی با رعایت بهداشت می تواند شخصا از درگیری با شپش پیشگیری کند.

2. باید به طور مرتب و منظم استحمام کرد، و در روز به دفعات زیاد موهای سر را شانه کرد.

3. اگر آلودگی شدید باشد بهتر است لباس و ملحفه در آب جوش به مدت 30 دقیقه جوشانده شود و از اتو و خشک کن برای خشک کردن لباس ها استفاده شود.

4. از لوازم شخصی و لباس های افراد آلوده به هیچ عنوان نباید استفاده کرد.

5. پس از هر تعطیلات باید دانش آموزان پس از بازگشت به محیط آموزشی معاینه شوند .

6. دانش آمـوزان در زنگ‌هـای ورزش باید لباس های خود را بـه صورت جداگانه و در کیف‌های دستی جداگانه نگهداری کنند.

7. معاینه كليه افراد خانواده در صورتی که يكي از اعضاي آن‌ها مبتلا شده باشد.

درمان

اصول بهداشت فردی به دقت رعایت شود.
لباس فرد آلوده به طور منظم و صحیح باید تعویض شود و همچنین بدن فرد مرتبا شسته شود .
استفاده کردن از شامپوي پرمترين.

روش استفاده از شامپوی پرمترین:
ابتـدا باید موهـا را بـا آب مـرطوب نمـود، سپس موها را با شامپـوی پرمترین کاملا آغشته کرد تا شامپو، به سر و سـاقه مـوها بـرسد ،پس از 10 دقیـقه باید سر را با آب فــراوان شست تا شامپو کاملا از بین برود. بهتر است بعد از یک هفته دوباره تکرار گردد تا نتیجه بهنری دریافت شود.

روش استفاده از پرمترین و لوسیون گامابنزن :
مرطوب کردن بدن با آب، سپس آغشته نمودن شامپو یا لوسیون مذکور به بدن و شستشو با آب فراوان پس از 10 دقیقه جهت نتیجه‌گیری بهتر، یک هفته بعد تکرار گردد.

راه های مبارزه

1- درمان صحیح و مناسب فردآلوده وسایرافرادخانواده که بهتر است پس ازمشاهده آلودگی دریکی ازاعضای خانواده سایر افراد نیزمعاینه شوند.

2- اطوکردن لباسها پس ازشستشو .

3- کلیه وسایل شخصی فردآلوده درآب جوش به مدت نیم ساعت جوشانده شود.

4- شستشوی منظم وسایل و پودرپاشی مانند پودرکوپکس طبق دستورالعمل شرکت سازنده برای وسایل خواب و باقی وسایلی که قابل شستشو نیستند.