مسجد ارجان بهبهان رخ از نقاب خاک بیرون کشید

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما به نقل از روابط عمومی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری؛ احسان یغمایی سرپرست هیأت کاوش‌های باستان‌شناسی ارجان امروز در این باره گفت: شهر ارجان محوطه بسیار مهمی است که در دشت ارجان قرار گرفته و از دوره عیلام نو در آن استقرار انسان وجود داشته است.

وی افزود: در عکس‎های هوایی و تصاویر ماهواره‎ای تهیه شده از این منطقه، طرح یک مسجد دیده می‎شد؛ این در حالی است که بررسی متون تاریخی نیز وجود یک مسجد در این شهر را تأیید می‎کند.

سرپرست هیأت کاوش ارجان با بیان این‎ که براساس مطالعات اولیه روی تصاویر هوایی، آشکار شد که این بخش از شهر ممکن است آن‎ چیزی باشد که در متون تاریخی از آن به عنوان مسجد ارجان یاد شده است، گفت: برای حصول اطمینان و تطبیق متون تاریخی و داده‎های باستان‎شناختی، دست به کاوش‎های باستان‎شناختی در ناحیه گفته‎ شده زدیم.

وی افزود: در همین راستا، دو ترانشه‎ را در محل ایجاد کردیم که در یکی از ترانشه‎ها، وضعیت حیاط مسجد و ارتباط آن با رواق‎های پیرامونی مسجد را بررسی کردیم که خوشبختانه در این بررسی در وسط مسجد، فضای مربعی شکلی با دو ورودی به سمت شمال و جنوب به دست آمد که درون این فضای مربعی شکل، فضای مربعی شکل دیگری وجود دارد که هنوز ماهیت این سازه مشخص نیست.

یغمایی گفت: در ادامه، ترانشه ایجاد شده را به سمت غرب گسترش دادیم که در نتیجه آن، پای ستون‎هایی از جنس سنگ و ملات گچ که رواق مسجد را تشکیل می‎دهند یافتیم.

وی این‎ نوع ساختار معماری را خاص دوره اسلامی دانست و گفت: نکته حائز اهمیت برای ما این بود که چاله‎هایی که در عکس‎های هوایی بر سطح زمین مشخص هستند، جای ستون‎هایی است که در دوره‎های بعدی غارت شده‎اند.

سرپرست هیأت کاوش‌های باستان شناسی ارجان تأکید کرد: آن چیزی که از مسجد اکنون مشخص است، رواق غربی است که ما بخشی از این رواق را کاوش کرده‎ایم؛ در جبهه شرقی این حیاط نیز به شبستان می‎خوریم که در آن ‎جا نیز همین چاله‎ها وجود دارند که با توجه به کاوش‎ها همگی این چاله‎ها ستون هستند.

وی گفت: این مساجد جزو مساجد قرون اول و دوم هستند که طراحی آن‎ها به سبک خراسانی است و به مساجد چهل‎ستونی مشهور هستند و تراکم این ستون‎ها به دلیل همین سبک و شیوه است که برای ایجاد سقف طراحی شده‎اند.

این باستان ‎شناس پیشکسوت افزود: سفال‎هایی نیز که در کاوش‎های این منطقه به دست آمده‎، مربوط به قرن‎های دوم تا سوم هجری هستند زیرا عمده آن‎ها شاخصه‎های اواخر قرن‎ اول و دوم تا سوم هجری را دارا هستند؛ بنابراین در پایان فصل اول کاوش می‎توان به صورت نسبی تخمین زد که این مسجد دستکم مربوط به اوایل دوره اسلامی (قرن دوم تا سوم هجری) است.

وی با اشاره به این‎که این نخستین کاوش در بخش اسلامی شهر ارجان است، گفت: بررسی متون، عکس‎های هوایی و بررسی‎های باستان ‎شناسی در گذشته، سرنخ‎هایی مبنی بر این‎که مسجد ارجان ممکن است در این ناحیه باشد داده بود که در نهایت کاوش‎های باستان‎شناسی مسجد بودن این ناحیه را به اثبات رسانید.

یغمایی افزود: آنچه را که طی این کاوش یافت کردیم رواق، حیاط و دو آرامگاه است که براساس شواهد و باتوجه به تدفین این دو فرد در محوطه مسجد، این آرامگاه‎ها مربوط به دو تن از بزرگان مسلمان ناشناخته هستند.

وی پایان فصل اول کاوش دراین ناحیه را بین ۱۰ تا ۱۵ مرداد اعلام کرد و گفت: قدمت و تاریخ دقیق مسجد در پایان فصل‎های دوم یا سوم کاوش مشخص خواهد شد، زیرا هر زمان که کتیبه‎ یا سند مکتوبی در محل یافت شود می‎توان تاریخ دقیق مسجد را مشخص کرد که این موضوع نیز به طور قطع در این فصل نخواهد بود.

سرپرست هیأت کاوش ارجان، شناخت ساختار معماری، مقایسه مسجد با سایر مساجد دوره اسلامی و یافتن تاریخ تقریبی مسجد را از جمله اهداف فصل اول کاوش خواند و افزود: باتوجه به شواهد موجود و مسجد بودن این مکان، این منطقه به احتمال فرآوان قدمگاه اولیه و راستین امام رضا (ع) بوده است و ایشان در این مسجد نماز خوانده‎اند.

وی گفت: یکی دیگر از اهداف کاوش ما نیز بررسی همین موضوع بوده است چراکه منطق حکم می‎کند اگر آن حضرت به این شهر آمده باشد در این محل که مسجد بوده نماز خود را به جای آورده است، ما نیز اکنون این فرضیه را قبول می‎کنیم تا شواهد بهتری دال بر آن یافت کنیم.

مسجد ارجان بهبهان رخ از نقاب خاک بیرون کشید مسجد ارجان بهبهان رخ از نقاب خاک بیرون کشید مسجد ارجان بهبهان رخ از نقاب خاک بیرون کشید مسجد ارجان بهبهان رخ از نقاب خاک بیرون کشید مسجد ارجان بهبهان رخ از نقاب خاک بیرون کشید