گزارش مکتوب
شهدشفابخش عسل در انتظار بازار های جدید جهانی
آذربایجان غربی درحالی رتبه نخست تولید شهدشفابخش عسل در کشور را داراست که نبود سازوکارهای مشخص در حمایت و جهت دهی به تولید، فرصت ورود به بازارهای جدید جهانی را میسر نساخته است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز آذربایجان غربی، عسل نه تنها خود به واسطه آنزیم دیاستاز و آنتی بیوتیک هایش، از آلودگی به میکروبها در امان مانده است، بلکه برای مصرف کننده خود نیز به عنوان دارویی شفابخش محسوب میشود. همین خاصیت شفابخشی عسل است که آنرا از قرنها پیش مورد توجه کشاورزان و علاقهمندان به پرورش زنبور قرار داده است.
در قرآن کریم به زیبایی به خاصیت شفابخشی عسل اشاره شده است.. «وَأَوْحَىٰ رَبُّکَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِی مِنَ الْجِبَالِ بُیُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا یَعْرِشُونَ [و پروردگار تو به زنبور عسل «وحی» (و الهام غریزی) نمود که: از کوهها و درختان و داربستهایی که مردم میسازند، خانههایی برگزین!]؛ ثُمَّ کُلِی مِن کُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُکِی سُبُلَ رَبِّکِ ذُلُلًا یَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِیهِ شِفَاءٌ لِّلنَّاسِ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَآیَةً لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ [سپس از تمام ثمرات (و شیره گلها) بخور و راههایی را که پروردگارت برای تو تعیین کرده است، براحتی بپیما! «از درون شکم آنها، نوشیدنی با رنگهای مختلف خارج میشود که در آن، شفا برای مردم است؛ به یقین در این امر، نشانه روشنی است برای جمعیّتی که میاندیشند.]تقریبا در تولید بیشتر میوهها و بذرها وجود زنبور عسل برای گرده افشانی الزامی است به طوری که بدون زنبور عسل نمیتوانند تکثیر یابند، به عبارت دیگر گرده افشانی ۴٧ درصد از محصولات کشاورزی وابسته به زنبور عسل است و از این رو ارزش اقتصادی زنبور در دنیا را ٢۵ الی ۱۰۰ برابر ارزش عسل تولید شده در سال محاسبه میکنند.
یکی از مهمترین محصولاتی که در آذربایجان غربی تولید میشود عسل است که به لحاظ ارزش تولید و سهم کشوری آن به یک محصول بسیار مهم تبدیل شده است.
آذربایجان غربی به دلیل داشتن منابع لایزال الهی و وجود مراتع و منابع غنی سرشار از شهد گرده یکی از قطبهای پرورش زنبور عسل در سطح کشور به شمار میآید.
براساس آمارگیری سال ۱۳۹۸ که در سامانه ثبت دادههای کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی ثبت گردیده است استان آذربایجان غربی با داشتن ۶ هزار و ۱۷۶ زنبوردار برای ۵ هزار و ۳۳۸ نفر به صورت مستقیم شغل ایجاده کرده است.
۱۵ تعاونی زنبور داری، ۴ کارخانه بسته بندی عسل در شهرستانهای ارومیه، خوی و مهاباد و ۸ کارگاه بسته بندی عسل در شهرستانهای ارومیه، خوی، سلماس و اشنویه از جمله ظرفیتهایی هستند که در تهیه و توزیع نهادهای زنبورداری فعالیت چشم گیری دارند.
عسل تولیدی استان به کشورهای عراق، کویت، مالزی و چین صادر میشود و این محصول به سبب کیفیت بالای آن، مشتریان بسیاری در این کشورها دارد.
این استان دارای زنجیره کامل تولید عسل در کشور است و به لحاظ داشتن ذخایرغنی و شرایط آب و هوایی مناسب و وجود مراتع و منابع غنی سرشار از گیاهان بومی یکی از قطبهای مهم پرورش زنبورعسل محسوب میشود.
سالیانه بیش از ۸۰ هزارتن عسل در زنبورستانهای کشور تولید میشود و آذربایجان غربی با داشتن مراتع بکر و خوش آب و هوا و تولید سالیانه نزدیک به ۲۲ هزار تن عسل خالص و طبیعی، نخستین تولید کننده عسل در کشور است.
در این بین شهرستان خوی با تولید ۱۱ هزارتن عسل و داشتن۴۰۰ هزار کلنی زنبور عسل از مجموع یک میلیون و ۳۴۵ هزار کلونی بومی و مدرن زنبور عسل استان، رتبه نخست تولید عسل را دارد.
عسل تولیدی استان به کشورهای عراق، کویت، مالزی و چین صادر میشود و این محصول به سبب کیفیت بالای آن، مشتریان بسیاری در این کشورها دارد.
میانگین برداشت عسل از هر کندوی مدرن ۱۷ و از کندوهای بومی ۵ و ۵ کیلوگرم است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی آذربایجان غربی گفت:این استان با داشتن یک میلیون و ۳۴۵ هزار و ۴۲۶ کلنی زنبور عسل و با تولید ۲۱.۵ هزار تن عسل هم از نظر تعداد کلنی و هم از نظر میزان تولید عسل مقام نخست کشوری را به خود اختصاص داده است.
کرامتی افزود:میانگین عسل تولید شده از کندوهای بومی ۵.۵ کیلوگرم و کندوهای مدرن ۱۷ کیلوگرم میباشد که نسبت به سال گذشته از نظر تعداد کندوها ۱۴ درصد و از نظر تعداد زنبور دار ۹ درصد افزایش داشته ایم.
کرامتی افزود:در سال ۹۸ با فرهنگ سازی و آموزش تخصصهای لازم در خصوص تولید سایر فرآوردههای زنبور عسل و براساس آمارگیری سال جاری، ۳۸ هزار و ۲۸۲ کیلوگرم گرده گل و ۱۹ هزار و ۵۵۰ کیلوگرم بره موم و ۴۵۶ هزار و ۶۳۴ کیلوگرم موم، ۰.۰۳۶ گرم زهر تولیده شده است.
او میگوید: بیش از ۹۰ درصد کندوهای موجود در استان، کندوهای استاندارد و مدرن و کمتر از ۱۰ درصد آن سنتی است.
اکبر کرامتی میافزاید: درخصوص تغییر شیوههای سنتی در سالهای اخیر با توجه به برنامه ریزیهای انجام شده برای تولید سایر فرآوردههای زنبور عسل گامهای بسیار خوبی برداشته شده است.
کارشناسان میگویند، نبود کارخانههایی برای ایجاد ارزش افزوده از عسل، حضور واسطهها، کمبود داروهای مورد نیازو کمبود نقدینگی و نوسانات ارزی موجب شده تا زنبورداران و تولیدکنندگان با مشائل و مشکلاتی مواجه شوند.
حیدری یکی از تولید کنندگان عسل آذربایجان غربی میگوید: تولیدکنندگان عسل استان با مشکلات زیادی برای فروش محصولاتشان مواجه اند به نحوی که عسل مرغوب به علت قیمت بالای آن به لحاظ عرضه و تقاضا وضعیت مناسبی در بازار ندارد.
او میافزاید: ورود دلالان و واسطهها به این چرخه موجب شده تولیدکنندگان عسل به ناچار محصول تولیدی خود را به صورت فلهای و ارزان بفروشند.
صمد اسمعیلی یکی از تولیدکنندگان عسل در نقده میگوید: عسلهای تقلبی و ناخالص با تبلیغات کاذب و به اسم عسل طبعی با قیمت پایینتر در بازار عرضه میشود.
این تولیدکنندگان میگویند، این مشکلات در حالی همچنان تداوم دارد که مسئولان تاکنون در ساماندهی فروشندگان عسل موفقیت قابل توجهی نداشتهاند.
رییس هیئت مدیره اتحادیه زنبورداران آذربایجانغربی میگوید: مهمترین مشکل زنبورداران استان فروش عسل تقلبی به دست سودجویانی است که به گلوکز رنگ غذا افزوده و به جای عسل طبیعی در بازار عرضه میکنند.
همچنین موسوی رییس اداره زنبور عسل جهاد کشاورزی آذربایجان غربی از نبود برنامه مدون وزارت جهاد کشاورزی خبر می دهد و می گوید: شاید این مهم در سالهای آتی مورد توجه قرار گیرد.
باتوجه به این مساله، اخیراً در پی گزارش کارشناسان معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی استان، مبنی آنالیز عسلهای نمونه برداری شده توسط شرکت تعاونی زنبورداران شهرستان خوی و برخی عسلهای موجود به ویژه عسلهای بسته بندی وارداتی از سایر استانها، که حاکی از غیراستاندارد بودن عسلهای موجود در بازار است، جلسهای تحت عنوان برنامه ریزی و ارائه راهکارها و جلوگیری از وجود عسلهای نامعتبر در بازار، بالابردن کیفیت عسلهای تولیدی و فرهنگ سازی افزایش مصرف عسل در جامعه و جلب اعتماد مردم در جهاد کشاورزی استان برگزار شد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی آذربایجان غربی میگوید: پس از هماهنگیهای لازم مقرر شد با تشکیل یک تیم کیفیت عسلهای تولیدی بررسی و از عسلهای موجود در بازار به صورت مرتب نیز نمونه برداری شود و اقدامات قانونی در این خصوص بعمل آید.
باتمام این تفاصیل تاکنون عسل مرغوب آذربایجان غربی آن چنان که باید به بازارهای جهانی راه پیدا نکرده است و اغلب در بازار داخلی مصرف میشود. کارشناسان معتقدند، فقدان تسهیلات ارزان قیمت برای حمایت از واحدهای تولیدی و فرآوری زنبور عسل، ضعف در صادرات، فقدان بازاریابی بین المللی، نداشتن بسته بندی مناسب و بازارپسند از جمله مشکلات زنبورداران آذربایجان غربی است.